نقش روزه در مبارزه با چاقی

نقش روزه در مبارزه با چاقی

برنامه معین و مشخص سالیانه ای که اسلام تحت عنوان « روزه و روزه داری » برای پیروان خود جزء اهم وظایف و افضل فرایض قرار داده است، بر خلاف آنچه که ظاهربینان از قضاوت های عامیانه خود، یک عبارت صوری و یک رژیم ساده و عادی نتیجه می گیرند، برنامه ای است کاملاً منظم و اصولی که از جهات مختلف برای تأمین سلامتی بشر مفید و ضروری است.

روزه داری با آن اصول و روشی که در اسلام مطرح شده و به موازات سایر تعالیم اسلامی به معرض اجرا گذارده می شود، نه تنها از نظر تأمین سلامت جسمی حائز اهمیت است، بلکه از نظر تأمین سلامت روحی نیز قابل توجه بوده و در حقیقت برنامه روزه داری عبارتست از اجرای یک برنامه بهداشتی کامل از نظر بهداشت روانی و جسمی و بدینوسیله است که امنیت فردی و اجتماعی خصوصاً اگر به موازات سایر تعالیم عالیه اسلامی اجرا شود، به معنی کاملی تأمین خواهد گردید.

مبارزه با چاقی در اسلام

در اسلام دو روش خاص برای مبارزه با چاقی وجود دارد که باصطلاح پزشکی یکی پیش گیری و دیگری درمانی است:

1- در پیشگیری از ازیاد چربی، روش اسلام یک مبارزه روزانه است که نه تنها روزی یک بار بلکه روزی دو سه بار انجام می شود؛ یعنی در هر وعده غذا یک بار میبایست مورد توجه پیروان این مکتب قرار گیرد و آن عبارتست از اینکه" مستحب است انسان نیمه سیر از سر سفره بلند شود" یعنی همانطوری که محافل پزشکی غرب امروزه پس از طی مراحل مختلف علمی و تجربی و پس از تحمل خسارت سنگین ناشی از مرگ و میرها و بیماریهای مختلفی مثل تصلب شرائین و ازدیاد کلسترول خون و چاقی و غیره به این نتیجه رسیده اند که تنها راه مبارزه با چاقی عبارتست ازکم خواری.

دستور دیگر اسلام از نظر پیشگیری عبارت است از" منع افراط در هر چیزی اعم از خواب و خوراک و غیره".

همچنین در ردیف مکروهات و مستحبات آداب غذا خوردن در اسلام دستوراتی است که از لحاظ مبارزه با چاقی و بیماریهای وابسته اش حائزاهمیت بوده و کاملاً بر اصول علمی و موازین فطرت و طبیعت منطبق است که موارد چندی را ذیلاً اشاره می نمائیم:

از مستحبات آداب غذا خورن در اسلام یکی عبارتست از: " خوردن غذا بعد ازغالب شدن گرسنگی" یعنی مستحب است تا انسان گرسنه نشده است ، لب به غذا نگشاید.

اصولا میل و هوس بیش از عقل و منطق در تغذیه اعمال نفوذ می کند و لذا مراعات اصل اینکه عارضه گرسنگی، احتیاج طبیعی بدن را به غذا را اعلام کند نه میل و هوس به غذا، خود راه هر گونه افطار و تفریط را بسته و از ظهور هر نوع اختلالی جلوگیری می نماید، و به علاوه میزان غذای روزانه همواره متغیر بوده و بر حسب نوع کار و فعالیت، درجه حرارت محیط زندگی، حدود سن، حالات سلامتی و بیماری، اختلالات درونی و غیره فرق می کند که احساس گرسنگی سهل ترین و طبیعی ترین وسیله تشخیص احتیاجات بدن است. البته در دستور فوق غرض از گرسنگی و غلبه آن عبارتست از گرسنگی طبیعی و اشتهای حقیقی نه اشتهای کاذب حاصله از میل و هوس.

2- روش دوم مبارزه اسلام با چاقی، یک مبارزه سالیانه تحت عنوان برنامه " روزه داری " است تا اگر انسان در عرض سال به علت طمع یا غفلت یا به هرعلتی از شکم پرستی و پرخوری خودداری نکند و ذخائر بدنی خود را انباشته کند، هنوز فرصت آن را دارد که سالی یک بار چربیهای ذخیره را در طول مدت یکماه روزه داری تدریجاً ، بدون کمترین عوارض و عواقب وخیمی هضم کرده و بار بدن را سبکتر کند، قبل از اینکه سالها چربی به دور اعضای بدن جمع شده و سال به سال کهنه و سفت و سخت شود.

نکته مهم و حساسی که در اینجا نباید فراموش کرد اینست که علی رغم تصورات ظاهر بینان اساساً برنامه روزه داری در اسلام انتخاب رژیم برای لاغری نیست یعنی روزه داری از نظر اسلام بمنظور طرح برنامه هائی برای لاغر شدن نیست، بلکه هدف اصلی و حقیقی اسلام از روزه داری طرح یک برنامه عالی تر است که برخورداری از اثرات مثبت روزه برای لاغر شدن، یک فایده ضمنی از این فریضه است و برای اینکه بدانیم حذف چربی اضافی و مبارزه با چاقی، هنوز هدف اصلی روزه داری در اسلام نیست، کافی است یادآوری کنیم که صحت عمل در روزه داری تابع شرایط چندی است که پرهیز از خوردن یکی از آنها است، مثلا" نیت" قبل از اقدام به روزه گرفتن برای صحت روزه یک شرط اصلی است که بدون آن ، حتی اگر روزه داری از تمام جهات دیگر هم صحیح و مقبول باشد ، روزه باطل است.

اگر فرض کنیم دستورات محافل بهداشتی جهان در مورد مبارزه با چاقی کاملاً اصولی بوده و در این مورد مفید و موثر هم باشند، ولی تعلیم آنها به افکارعمومی و  اجرای آن تعالیم خالی از اشکال نیست زیرا تنها تعلیم دستورات، برای اجرای آنها کافی نیست، یعنی حتی اگر برای مبارزه با چاقی و عوارض ناشی از آن، روش صحیح و اصولی هم پیدا شود، اما باید دید اجرا کننده کیست؟ و چگونه افراد از عهده امیال و هوسهای خود می توانند برآیند؟ و آیا واقعاً آنطور که می دانند، عمل می کنند؟ مگر تنها دانستن یک چیز برای اجرای آن کافی است؟

مگر خود اطباء اروپا و امریکا مضرات سیگار یا مشروبات الکی را نمی دانند؟ یا بیمارانی که با راهنمایی اطباء دلسوز باید از انجام بعضی کارها پرهیز کنند، چنین می کنند؟ پس علم به تنهائی برای اجتناب از ارتکاب کار کافی نیست و بیشتر افراد حتی با داشتن علم و اطلاع، در اثر غفلت وسهل انگاری های غیرقابل اجتناب، دائماً به خطا مرتکب می شوند.

اسلام در روزه داری ،موضوع هضم چربی زاید را هدف اصلی قرار نداده است. همچنین حتی اگر اجرا کنندگان این حکم آسمانی افرادی بیسواد و عامی بوده و از ساختمان شیمیایی چربی ها و از فرمول سوخت و ساز آنها بیخبر باشند، ولی دراجرای این دستور، به اتکاء ایمان راسخ خود همواره موفق می باشند.

ناگفته نماند که هنوز مسلمانان به علت غفلت و سهل انگاری ، اجرای مستحبات و اجتناب از مکروهات مانند مسئله " نیمه سیر برخاستن از سر سفره" را فراموش کرده و یا به طور غلط ، به خاطر دوری از لذتهای مضر و نا مشروع، در خوردن غذاهای حلال و مشروع افراط می کنند، ولی با این همه آمار مبتلایان به امراض ناشی از چاقی، در بین مسلمانان به مراتب کمتر از ملل غرب است.

اللهــم عجــل لولیــک الفــرج

احادیث ماه مبارک رمضان

امام
صادق (ع) فرمودند : در هر شب ماه مبارک رمضان ، هنگام افطار بگو : (( سپاس خدا را
که با یاری او روزه گرفتیم و با روزی او افطار کردیم . بار خدایا روزه این روز را
از ما بپذیر و باز هم ما را یاری کن تا سایر روزهای این ماه روزه بگیریم.ما را در
این ماه سالم بدار تا روزه های آن را با سهولت و عافیت ادا کنیم.سپاس خدا را که
توفیق داد و روزه یک روز را سپری کردیم )).  گزیده کافی جلد 3 صفحه 141
 
 امام صادق (ع) : روزه گرفتن تنها جلوگیری از خوردن و آشامیدن نیست .

حضرت مریم
(س) مادر عیسی (ع) گفت : (( من نذر کرده ام که برای خدای رحمان روزه باشم )) یعنی جز
به ستایش خدای رحمان ، دهان خود را باز نکنم . اگر روزه گرفتید ، زبان خود را حفظ
کنید . چشم خود را از نگاه کرده به چیزهای حرام ببندید ، نزاع مکنید ، حسادت نکنید
،

رسول خدا (ص) : شنید که یکی از بانوانش با دهان روزه خادم خود را فحش می دهد ،
رسول الله (ص) فرمود : تا برایش خوراکی حاضر کنند و بعد به آن خانم گفت : میل کنید
. خانم گفت : من روزه هستم ، رسول خدا (ص) به او گفت : (( چگونه روزه ای هستی که
خادم خود را دشنام می دهی ؟ روزه گرفتن تنها جلوگیری از خوردن آب و غذا نیست ))

امام صادق (ع) فرمود : هرگاه روزه گرفتی و دهان خود را از نوشیدنی و خوردنی بستی ،
باید گوش و چشم تو نیز از حرام و ناشایست بسته شود ، بحث و جدل مکن ، خادمت را با
نیش زبان آزار مده ( خادمت را با ناسزا اذیت مکن ) ، آرامش و وقاری که ویژه روزه
داری است را از دست مده . مبادا روزی که روزه هستی اعمالت با روزهای قبل یکسان
باشد.  گزیده کافی جلد 3 صفحه 135
 
 امام صادق (ع) فرمود : هرگاه روزه گرفتی ، باید گوش و چشم و مو و پوست و همه
اعضایت روزه بگیرد ، ( باید چیزهای خلاف گوش نکنی ، باید با چشمهایت به چیزی که
خدا حرام فرموده نگاه نکنی ، باید بدنت را به نامحرم نزنی )

امام صادق (ع) فرمود :
باید روزی که روزه میگیری با روزهای دیگری که روزه نیستی فرق کند.  گزیده
کافی جلد 3 صفحه 134
 
 امام صادق (ع) : موقعی که هلال ماه رمضان آشکار میشد ، امام صادق (ع) می گفت
: (( بار خدایا این ماه مبارک را با صلح و صفا بر ما وارد کن ، همراه با یقین و
ایمان و نیکی و احسان ، با موفقیت ما به طاعتی که دوست داری و از ما خشنود میشوی
))  گزیده کافی جلد 3 صفحه 128
 
 امام صادق (ع) : اجر و پاداش کسی که افطار می دهد مانند اجر و پاداش روزه
گیران است.  گزیده کافی جلد 3 صفحه 127
 
 امام صادق (ع) : به امام صادق (ع) عرض شد : اگر کسی روز سی ام شعبان روزه
بگیرد و بعدا معلوم شود که اول ماه رمضان بوده است ، روزه او چه صورت دارد ؟ امام
صادق (ع) فرمودند : با توفیق الهی به روزه اول ماه رمضان موفق شده است. 
گزیده کافی جلد 3 صفحه 132
 
 رسولخدا (ص) فرمود : برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدنها روزه است. 
الکافی جلد 4 صفحه 62 حدیث 3
 
 رسولخدا (ص) : روزه سپر آتش ( جهنم ) است. الکافی جلد 4 صفحه 162 (( یعنی
بواسطه روزه گرفتن ، انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود ))
 
 مولا علی (ع) : روزه پرهیز از حرامها است ، همچنانکه شخص از خوردنی و
نوشیدنی پرهیز میکند.  بحارالانوار جلد 93 صفحه 249
 
 امام صادق (ع) فرمود : آنگاه که روزه می گیری باید چشم و گوش و مو و پوست تو
هم روزه دار باشند. (( یعنی از گناهان پرهیز کند )) الکافی جلد 4 صفحه 87 حدیث 1
 
 حضرت زهرا (ع) فرمود : روزه داری که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ
نکرده ، روزه اش به چه کارش خواهد آمد.  بحارالانوار جلد 93 صفحه 295
 

مولا علی (ع) : چه بسا روزه داری که از روزه اش جز گرسنگی و تشنگی بهره ای
ندارد و چه بسا شب زنده داری که از نمازش جز بی خوابی و سختی سودی نمیبرد. 
 نهج البلاغه حکمت 145
 

امام کاظم (ع) : دعای شخص روزه دار هنگام افطار مُستجاب میشود. 
بحارالانوار جلد 93 صفحه 255 حدیث 33
 

امام صادق (ع) : هرکس روزه داری را افطار دهد ، برای او هم مثل اجر روزه دار
است.  الکافی جلد 4 صفحه 68 حدیث 1
 

امام کاظم (ع) : افطاری دادن به برادر روزه دارت ، از گرفتن روزه ( مُستحبی
) بهتر است.  الکافی جلد 4 صفحه 68 حدیث 2
 

امام صادق (ع) : هرکس یک روز ، روزه ماه رمضان را ( بدون عُذر ) ، بخورد روح
ایمان از او جدا میشود.  وسائل الشیعه جلد 7 صفحه 181 حدیث 4 و 5 ، من
لایحضره الفقیه جلد 2 صفحه 73 حدیث 9
 

رسول خدا (ص) : اگر بنده (( خدا )) میدانست که در ماه رمضان چیست { چه برکتی
وجود دارد } دوست میداشت که تمام سال ، رمضان باشد.  بحارالانوار جلد 93 صفحه
346
 
 امام ابوجعفر (ع) فرمود : اسلام بر پنج اصل بنا شده است : نماز ، زکات ، حج
، روزه و ولایت.  من لایحضرالفقیه جلد 2 صفحه 388 حدیث 1770
 
 رسول خدا (ص) فرمود : روزه سپری در برابر آتش است.  من لایحضرالفقیه
جلد 2 صفحه

اللهــم عجــل لولیــک الفــرج